Stevige basisondersteuning

brengt de sociale stad tot bloei  

In de gemeente ‘s-Hertogenbosch maakten Farent, GGD, Humanitas en MEE in 2019 een gezamenlijk meerjarenplan voor de basisondersteuning in de gemeente ’s-Hertogenbosch Met als doel een sterke sociale stad, met een toegankelijke en laagdrempelige basisondersteuning. In de basisondersteuning pakken we vragen van inwoners gezamenlijk op en organiseren we ondersteuning op maat. Onze aanpak is preventief en met resultaten. Vanwege de pandemie raakten we in het voorjaar van 2020 in een ongekende situatie: contact is onze corebusiness. Maar hoe konden we naast inwoners gaan staan in perioden van lockdown? Contacten één op één buiten konden doorgaan, net als online contacten. Inloopmomenten, waar we juist laagdrempelig contact zoeken, waren lastiger. Met inzet van flexibiliteit en inventiviteit ervaarden we juist in dit coronajaar de kracht van ons werk: snel schakelen, erop af, hands-on mentaliteit en kleine projecten om mensen een hart onder de riem te steken. We beleefden saamhorigheid en maximaal gemotiveerde vrijwilligers en professionals die contact aanboden waar het kon en (kwetsbare) inwoners vasthielden met de middelen die mogelijk waren. We prezen onszelf gelukkig met het feit dat we al enkele jaren bouwen aan een sterke sociale basis. Binnen de basisondersteuning vonden we elkaar sneller, zeker in die eerste moeilijke maanden. In de bijzondere omstandigheden van 2020 wisten we elkaar – als de vier partners in de basisondersteuning – steeds beter te vinden.

In dit artikel wordt de schijnwerper gezet op de inzet van Farent. Het geeft een beeld van activiteiten en projecten tijdens dit bijzondere jaar.

Druk op mantelzorgers

nam toe

Mantelzorgers zorgen meer voor hun naaste dan vóór de coronacrisis. Begin december 2020 leek de inzet van mantelzorgers iets genormaliseerd, vergeleken met de situatie van april 2020. Toch gaf begin december 41% nog altijd meer mantelzorg dan vóór de coronacrisis. Overbelasting van mantelzorgers was gedurende het jaar een serieus aandachtspunt en dat wilden (en willen) we zo veel mogelijk voorkomen. De consulenten van Mantelzorg Farent hielden op allerlei manieren contact met cliënten. We belden alle mantelzorgers en soms was een luisterend oor voldoende. Op andere plekken konden we extra hulp inzetten. Samen met de Stichting Dank voor de Goede Zorg werden tijdens de eerste lockdown in totaal 2400 Sterrenmaaltijden uitgedeeld aan mantelzorgers. Met het JBZ en andere partners werd intensief contact onderhouden over de ondersteuning van mantelzorgers nadat hun partner of familielid na een opname vanwege corona weer naar huis mocht. Ook de samenwerking met praktijkondersteuners werd geïntensiveerd. Praktijkondersteuners bij huisartsenpraktijken spelen een belangrijke rol in de signalering en preventie van overbelaste mantelzorgers. Door korte lijnen kan Mantelzorg Farent de eerste en tweedelijnszorg ontlasten door samen preventieve ondersteuning te bieden aan mantelzorgers. Dat kan bijvoorbeeld door de inzet van een vrijwilliger die aan huis komt, zodat de mantelzorger even wat tijd voor zichtzelf heeft. Dat kan een mantelzorger al voldoende ‘lucht’ geven om de zorg vol te houden.’

Voorkomen van eenzaamheid

en aanbieden van dagbesteding

Voorkomen van eenzaamheid had in 2020 maximale aandacht, gezien de lockdowns en alle beperkingen. Met elkaar slaagden we erin om inwoners te bereiken; onder meer door het aanbieden van (online) bewustwording en training, het draaiende houden van het Vriendencafé, openhouden van de Huiskamers en het ondersteunen van de vrijwilligers. Regelmatig gaven we publiciteit aan het Infopunt Eenzaamheid zodat mensen ons wisten te vinden en ook de vrijwilligers van de bezoekdienst Weduwen en Weduwnaars gingen door. 

Voorkomen van eenzaamheid gaat om aansluiten bij mensen en hun omstandigheden. Ofwel: contact maken en kijken waar behoeften liggen. Juist bij eenzaamheid is het essentieel dat mensen in beeld blijven en niet nog verder wegzakken. Er werd heel wat afgebeld, door sociaal werkers en vrijwilligers. En binnen de regels, als bewoner en vrijwilliger dit wilden, waren er huisbezoeken mogelijk.

De Week tegen Eenzaamheid

Vanwege corona verliep de Week in oktober anders dan andere jaren. Digitaal vaardig maken van bewoners was een belangrijk onderdeel in deze week. Ruim 70 senioren werden hierin getraind. Ook na deze week zijn we doorgegaan met het organiseren van cursussen beeldbellen voor senioren. Vrijwilligers worden ingezet die hulp bieden bij het leren beeldbellen, aan huis of bij Steunpunten Van Meeuwenhof en Epigoon.

Ontmoeting in het Vriendencafé

Dankzij betrokken vrijwilligers kon het Vriendencafé in 2020 doorgaan (Bij Katrien). Bezoekers moesten wel vooraf aanmelden. Ondanks de maatregelen was het café elke week volgeboekt.  In het Vriendencafé stond (en staat) ontmoeting voorop; niet het thema eenzaamheid. Dat werkt goed; de meeste mensen willen immers niet expliciet geassocieerd worden met eenzaamheid. In het café ontstonden nieuwe vriendschappen.

Training Positief gezond ouder worden

Tussen de lockdowns door zijn twee groepen actief aan de slag gegaan in deze cursus van acht bijeenkomsten. Thema’s die aan bod kwamen: leefstijl, zingeving, veerkracht, meedoen en kwaliteiten inzetten. Het merendeel van de deelnemers gaf na afloop van de cursus aan dat zij meer zicht hadden op (concrete) toekomstplannen, de eigen sterke kanten en wat voor hen belangrijk is in het leven. Ook werden er positieve veranderingen aangebracht in leefstijl en daginvulling. Inmiddels is een start gemaakt met een nieuwe variant van de cursus op wijkniveau.

Huiskamers open! 

Terwijl dagbestedingsactiviteiten elders tijdens de coronacrisis werden stopgezet, bleven de Huiskamers open. Wel konden er minder bezoekers worden ontvangen vanwege de anderhalve meter-maatregel, maar gemiddeld kwamen er toch vijftien deelnemers per Huiskamer. Er bleek zelfs een toeloop te zijn van nieuwe deelnemers die bij andere dagbestedingsactiviteiten niet terecht konden, met een wachtlijst als gevolg. Gedurende het jaar waren er negen Huiskamers in de stad; drie zijn er in voorbereiding. De kracht van de Huiskamer is de focus op welzijn: wat kunnen deelnemers nog zelf en waar worden zij blij van? Andere organisaties weten de Huiskamers inmiddels goed te vinden. Grote wens voor de toekomst is meer structurele samenwerking met de zorg. Denk aan een medisch verzorgende die langskomt voor het toedienen van medicijnen zodat deelnemers die meer zorg nodig hebben, langer kunnen blijven.

Deelnemers van de Huiskamers, maar ook andere ouderen die vanwege de coronaperiode niet naar buiten konden, werden thuis verrast met een ‘tasje dagbesteding’. Vrijwilligers hebben zo’n 2000 tassen bij ouderen thuis afgeleverd met verschillende activiteiten waaruit gekozen kon worden.

Dementievriendelijke gemeente

Sinds enkele jaren sorteren we voor op een dementievriendelijke gemeente. Hiervoor zijn we gestart met een pilot in Zuid en in 2020 zijn de wijken De Schutskamp en de Binnenstad er bijgekomen. Er zijn vooral lijnen uitgezet en ideeën ontwikkeld en uitgevoerd. Denk bijvoorbeeld aan het voorlichten van mensen hoe ze de ‘niet-pluis-fase’ kunnen herkennen: wat merk je op? Wat kan wijzen op dementie en wat doe je dan in de dagelijkse omgang? Ook is -beperkt, gezien de pandemie- geëxperimenteerd met de opzet van een groepstraining voor winkeliers in de wijk Schutskamp. In deze training stonden signaleren en ‘gewoon’ contact maken centraal. In de Bossche winkelcentra komen veel ouderen en dus ook mensen met dementie. In Schutskamp organiseerden we ook een ‘Lang Leve’ manifestatie met een aangepast programma, zoals de activiteit Muziek in de Wijk en ‘raamspelletjes’. Winkeliers stelden hiervoor hun etalages beschikbaar. Stedelijk investeren we in bewustwording en informatie; in dat kader zijn we ook een Facebookpagina gestart. 

Aanpakken van

armoede en schulden

In het afgelopen jaar liepen aanmeldingen voor hulp bij geldzorgen overal terug. Kennelijk werkt het zo dat vragen op dit kwetsbare (taboe)thema tijdens een crisis gemakkelijk ondergronds gaan. Samen hebben we maximaal ingezet op het bereiken van inwoners. In 2021 blijven we alert op de gevolgen van de pandemie. Effecten op de huishoudportemonnee van inwoners laten zich mogelijk pas (veel) later zien. 

Armoede-ambassadeurs op de Bossche basisscholen

Scholen vervullen een belangrijke rol bij het signaleren van armoede onder kinderen en gezinnen. In de stad zijn vanuit Farent elf vrijwillige armoede-ambassadeurs, veelal oud-leerkrachten of IB-ers, gekoppeld aan verschillende basisscholen. Zij informeren en ondersteunen ouders bij het aanvragen van hulp bij de verschillende organisaties zoals Stichting Leergeld, Quiet, de kleding- en speelgoedbank, verwijzen naar het Wijkpleinen of naar professionals voor bijvoorbeeld aanvragen voor Vincentius. In 2020 liep het aantal aanvragen bij de Stichting Leergeld vanwege de coronacrisis terug. Gedurende de lockdown waren de basisscholen dicht. Ook gingen veel sport- en vrijetijdsbestedingen niet door, waardoor er minder contributiegelden werden aangevraagd. In 2019 waren er – op de scholen waar ambassadeurs werkzaam zijn – 456 aanvragen voor sport en cultuur voor kinderen. In 2020 waren dat er maar 278. Voor 2021 gaan de ambassadeurs weer flink aan de weg timmeren.

Postadres als kans

Het hebben van een simpel postadres kan het verschil zijn tussen onzichtbaar leven onder de radar of weer meedoen in de maatschappij. Mensen in de marge kunnen via Farent een postadres krijgen. Zij komen daarmee terug in de basisadministratie en dat heeft voordelen: er kan weer iets worden opgebouwd, een uitkering kan worden aangevraagd, net als huisvesting. 

2020 Was een lastig jaar. Vanwege corona kon Farent kandidaten nauwelijks zelf spreken. Zo veel mogelijk deed de hulpverlener of begeleider die al gelinkt was aan de kandidaat een intake en ID-check. Dat liep, maar het zelf zien van kandidaten en het kritisch wegen van de situatie blijft toch belangrijk. Daarvoor is ervaring nodig. Wie gun je het voordeel van de twijfel en waarom? 

De Schuldenescape doorbreekt taboe over jongeren met schulden

John Wildenberg, maatschappelijk werker bij Farent én in 2020 gekozen tot Schuldhulpverlener van het jaar, heeft een opvallende aanpak ontwikkeld om jongeren bewust te maken over geldzaken: een escaperoom! Via een pop-up escaperoom kunnen jeugdprofessionals of docenten groepjes jongeren laten ervaren hoe het is om tot over je oren in de schulden te zitten en onder hoge druk te staan. Het spel bestaande uit een Escapekoffer begint met een brief van een fictieve jongere, Jeroen, die diep in de problemen zit wegens een uit de hand gelopen grap. Vervolgens moeten de deelnemers hem helpen om aan zijn schulden te ontsnappen. Dit doen ze door raadsels op te lossen en codes te kraken ‘voordat de deurwaarder komt’. Met de Schuldenescape ontdekken jongeren de ins en outs van geldzaken in een veilige omgeving die past bij hun belevingswereld. Door de vele positieve reacties van deelnemers en scholen in ’s-Hertogenbosch, heeft Farent besloten om de Schuldenescape landelijk te lanceren als methodiek.

Bevorderen van talentontwikkeling en bieden van persoonlijke ondersteuning

In onze persoonlijke ondersteuning waren onze sociaal werkers zo dicht mogelijk bij de wijkbewoners en cliënten. Steeds zetten we in op laagdrempelige aandacht, activeren en talenten ontwikkelen. 

Opvoedondersteuning

Contact blijven houden met kinderen uit kwetsbare gezinnen tijdens de lockdown was belangrijk. Opvoedondersteuners en kinderwerkers verrasten in de meivakantie ruim 750 kinderen uit Bossche gezinnen die bekend zijn bij de stichting Leergeld thuis met een tas met allerlei leuke knutsel- en leesmaterialen. Leuk voor de kinderen en tegelijkertijd een moment om even contact te hebben met de ouders of verzorgers. In de werkgroep Opvoedingsondersteuning leerden de opvoedondersteuners van Farent, MEE, GGD en Humanitas elkaar goed kennen. Lijnen werden korter en het aanbod werd in beeld gebracht. Inmiddels weet men elkaar goed te vinden en aan te vullen.

Kinderwerk onmisbaar in de sociale basis

Kinderwerkers van Farent deden in 2020 mee aan het landelijke onderzoek van het Nederlands Jeugdinstituut naar doel, inhoud en betekenis van het kinderwerk.

Het verhaal over kinderwerkers in Nederland laat zien dat één kinderwerker als rolmodel en vertrouwd persoon voor een kind het verschil kan maken. Die laagdrempelige aandacht van het kinderwerk is voor een kind belangrijk en bespaart de samenleving op de lange termijn (jeugd)zorgkosten. Kinderwerkers zijn de schakel voor vroegsignalering in buurten en de pedagogische en sociale schakel tussen school en gezin en met jeugdzorg en politie.

Buurtteams

De negen Buurtteams in ’s-Hertogenbosch speelden ook in 2020 een belangrijke rol in het ondersteunen van de buurtbewoners bij hun buurtinitiatieven en het laagdrempelig verlenen van individuele en collectieve steun en hulpverlening. Gedurende het jaar zochten de Buurtteam-medewerkers naar alternatieven om goed contact te blijven houden en signalen op te halen. Dat blijft een uitgangspunt in onze basisondersteuning. Zij hielden telefonisch of online contact, gingen langs de deur bij buurtbewoners, organiseerden activiteiten op afstand en spraken buiten af zodat ze toch ondersteuning konden bieden aan de mensen die hen nodig hadden.

Corona-nazorg ‘s-Hertogenbosch 

Corona leidt bij sommige mensen tot langdurige, ingrijpende klachten. Farent, MEE, GGD en Humanitas, gemeente ’s-Hertogenbosch en C-support hebben samen het corona-nazorgteam opgezet. Makkelijk toegankelijke basisondersteuning voor Bosschenaren die te maken hebben gehad met corona. De ingang loopt via informatie- en adviespunt Koo waar men de vragen afhandelt waar direct een antwoord op te geven is. De overige vragen gaan door naar het corona-nazorgteam en worden breed bekeken. Vanuit verschillende perspectieven kijken we naar corona-nazorg en zo ontstaat een rijker beeld van de vraagstukken die spelen en wat daarbij kan helpen. 

Coronasupport bij Regionaal trainingscentrum 

Het Regionaal trainingscentrum is voor inwoners uit ‘s-Hertogenbosch, Vught, Haaren, Sint-Michielsgestel en Boxtel. Hier worden gratis cursussen en trainingen aangeboden voor kinderen en volwassen. Voor het Regionaal Trainingscentrum was 2020 een lastig jaar. Veel trainingen gingen niet door. Waar het kon, werden trainingen online aangeboden. Zo organiseerden we webinars over financiën en opvoedvragen. Deze werden goed bezocht en doorontwikkeling in 2021 is nuttig.

Nieuw in het aanbod is een corona-supportgroep voor mensen die afgelopen jaar zijn getroffen door het Coronavirus om ervaringen, zorgen en angsten te delen.